Denizciler niçin ayaklanmışlardı? Bolşeviklere göre, onlar, Rus mültecileri ve onların destekleyicileri olan Müttefik Devletler tarafından komplo yapmak üzere Batı’da eğitilmiş Beyaz Muhafız’ın ajanlarıydılar. Denizcilerin yandaşlarına göreyse, onlar, Bolşevik diktatörlüğe karşı sovyet idealini yeniden hayata geçirmek için mücadele eden devrimci kahramanlardı. Onların gözünde, ayaklanmanın bastırılması, Rusya’nın bir “işçi ve köylü devleti” olduğu efsanesini paramparça eden barbarca bir eylemdi. Dahası Rusya dışındaki çok sayıda Komünist, samimi bir kitle protestosunu böylesine barbarca bastıran bir yönetime olan inançlarını sorguladılar. Bu bağlamda, Kronstadt, hayal kırıklığına uğramış radikallerin hareketle olan bağlarını koparmalarına ve ideallerinin orijinal saflarına dönmelerine yol açan daha sonraki olayların prototipini oluşturmuştur. Kulakların tasfiyesi, Büyük Temizlik, Nazi-Sovyet paktı, Kruşçev’in Stalin’i suçlaması, bütün bunlar devrimin ihanete uğradığına inanan parti üyelerinin ve taraftarlarının parti saflarından ayrılmalarına yol açtı. “Ne var ki, denektaşı Kronstadt’dı,” diye yazıyordu Louis Fischer, 1949’da,”onun ortaya çıkışına kadar, duygusal olarak sallantılı, entelektüel kuşkuları olan, hatta davaya karşı olan insanlar bile iş ona saldırmaya gelince bunu reddettiler. Ben ise uzun yıllar ‘Krodnstadt’sız yaşamıştım.
(Tanıtım bülteninden)